कुलमुखत्यारपत्र म्हणजे काय? संपूर्ण माहिती मराठीत

कुलमुखत्यारदस्त म्हणजे काय? (What is Power of Attorney?)

कुलमुखत्यारदस्त (Power of Attorney - POA) हा एक असा कायदेशीर दस्तऐवज आहे ज्याद्वारे एखादी व्यक्ती दुसऱ्या व्यक्तीला स्वतःच्या वतीने व्यवहार करण्याचा अधिकार देते स्वतःचे अधिकार देते . हक्क मिळवणाऱ्या व्यक्तीस मुखत्यार किंवा अधिकृत प्रतिनिधी असे म्हणतात.

कुलमुखत्यारपत्राचे प्रकार – (Types of Power of Attorney)

१. सर्वसाधारण कुलमुखत्यारदस्त (General POA)

या दस्तऐवजात सर्व प्रकारचे अधिकार दिले जातात:
स्थावर/जंगम मालमत्ता व्यवहार
बँकिंग, आर्थिक व्यवहार
कायदेशीर कामे

नोंदणी लागते: जिथे तुम्ही राहता त्या नोंदणी कार्यालयात
घटक: देणारे, घेणारे व दोन साक्षीदार आवश्यक
फायदा: कमी खर्च, बहुउपयोगी

२. विशेष कुलमुखत्यारदस्त (Special POA)

एखाद्या विशिष्ट कामासाठी मर्यादित अधिकार दिले जातात:
- उदा. एक विशिष्ट जमीन विकणे, एक रूमचा व्यवहार
फक्त त्या विशिष्ट कामापुरता वापर करता येतो
व्यवहार पूर्ण झाल्यावर दस्तऐवजाची उपयोगिता संपते

३. परदेशस्थ व्यक्तीसाठी कुलमुखत्यारपत्र (POA from Abroad)

नोकरी, व्यवसायासाठी परदेशात असणाऱ्या भारतीय नागरिकाने POA द्यायचे असल्यास:
- भारतीय दूतावास/कॉन्स्युलेट समोर तयार करणे आवश्यक
- नोटरी चालत नाही
तयार केल्यानंतर भारतात नोंदणी आवश्यक

⚠️ महत्त्वाच्या सूचना व कायदेशीर गोष्टी

सावधगिरी:

एकदा कुलमुखत्यारपत्र दिल्यावर त्याच्या आधारे केलेले व्यवहार रद्द करता येत नाहीत
फक्त आगाऊ नोटीस, पेपर जाहिरात देऊन रद्द करता येते
वारसाहक्काच्या मिळकतीसंदर्भात POA देताना विशेष खबरदारी घ्या

कायदेशीर मान्यता:

फक्त नोंदणीकृत कुलमुखत्यारपत्र कायदेशीर मान्यताप्राप्त
नोटरी केलेले दस्त अनेकदा न्यायालयात अमान्य ठरतात (विशेषतः स्थावर मालमत्तेसाठी)

कुलमुखत्यारपत्र नोंदणी प्रक्रिया (Registration Process)

Drafting – वकिलामार्फत दस्त तयार करणे
Stamp Duty – स्थानिक नियमांनुसार मुद्रांक शुल्क भरणे
नोंदणी कार्यालयात हजर राहणे – दोन्ही पक्ष व दोन साक्षीदार
फोटोंसह सादर करणे – आधार, ओळखपत्र, फोटो आवश्यक
नोंदणी पूर्ण झाल्यावर प्रमाणित प्रती मिळते

कुलमुखत्यारपत्र करण्यासाठी आवश्यक कागतपत्रे

7/12 उतारा
सर्व खातेदारांचे आधार कार्ड पॅन कार्ड
खरेदी खताचा फेरफार किंवा वारस नोंदीचा
फोटो (सर्व वाटेकऱ्यांची)

निष्कर्ष

कुलमुखत्यारपत्र हे एक अत्यंत महत्वाचे व कायदेशीरदृष्ट्या प्रभावी दस्तऐवज आहे. याचा वापर फक्त विशिष्ट किंवा बहुउद्देशीय कामांसाठी शक्य असून, यामध्ये दिलेल्या अधिकारांचा वापर काळजीपूर्वक व कायद्याच्या चौकटीत असायला हवा. नोंदणीकृत आणि साक्षीसह तयार केलेल्या कुलमुखत्यारपत्रालाच पूर्ण कायदेशीर मान्यता मिळते.

📣 अधिक माहितीसाठी संपर्क साधा:

Adv. Atul Devkar (B.Com, LLB)
📞 9920513093
Legal Advisor | Know Our Law in Marathi

महत्त्वाचे प्रश्न व उत्तरे – कुलमुखत्यारपत्र (Power of Attorney) FAQ

Q1. कुलमुखत्यारपत्र म्हणजे काय असते?

उत्तर: कुलमुखत्यारपत्र (Power of Attorney) म्हणजे एखाद्या व्यक्तीने दुसऱ्या व्यक्तीस विशिष्ट किंवा सर्वसाधारण कामांसाठी दिलेले कायदेशीर अधिकार.

Q2. कुलमुखत्यारपत्र किती प्रकारचे असते?

उत्तर: दोन प्रकारचे –

1. सर्वसाधारण कुलमुखत्यारपत्र (General POA)

2. विशेष कुलमुखत्यारपत्र (Special POA)

Q3. कोणती कामे कुलमुखत्यारपत्राद्वारे केली जाऊ शकतात?

उत्तर: मालमत्ता विक्री, बँक व्यवहार, कोर्ट केस, नोंदणी, भाडे व्यवहार, कर भरणे, दस्तऐवज सादर करणे इ.

Q4. कुलमुखत्यारपत्र नोंदणी करणे आवश्यक आहे का?

उत्तर: जर संपत्तीशी संबंधित असेल (जसे विक्रीसाठी POA) तर नोंदणी करणे बंधनकारक आहे.

Q5. कुलमुखत्यारपत्र किती कालावधीसाठी वैध असते?

उत्तर: कालावधी करारात नमूद केल्यानुसार असतो. विशेष POA काम पूर्ण झाल्यावर आपोआप समाप्त होतो.

Q6. मी परदेशात असल्यास भारतातील एखाद्या व्यक्तीस Power of Attorney देऊ शकतो का?

उत्तर: होय, भारतीय दूतावासामार्फत किंवा नोटरीकडे अधिकृत करून देता येते.

Q7. कुलमुखत्यारपत्र रद्द (Cancel) करता येते का?

उत्तर: होय, मुखत्यारदार लिहिती नोटीस देऊन ते रद्द करू शकतो. त्याची नोंदणी करणे आवश्यक.

Q8. दोन साक्षीदार आवश्यक असतात का?

उत्तर: होय, साक्षीदारांची सही आवश्यक असते, विशेषतः नोंदणी करताना.

Q9. ऑनलाईन Power of Attorney करता येतो का?

उत्तर: मसुदा ऑनलाईन तयार करता येतो, पण नोंदणीसाठी प्रत्यक्ष उपस्थित राहणे गरजेचे असते.

Q10. Special Power of Attorney आणि General Power of Attorney यात मुख्य फरक काय?*उत्तर:

* Special POA मध्ये एकच विशिष्ट कामासाठी अधिकार दिला जातो.

* General POA मध्ये अनेक किंवा सर्व प्रकारच्या कामांसाठी अधिकार दिला जातो.

Law In Marathi

हा ब्लॉग शोधा

कुलमुखत्यारपत्र (Power of attorney )म्हणजे काय? सर्वसाधारण व विशेष कुलमुखत्यारपत्र संपूर्ण माहिती मराठीत