"घटस्फोट कसा मिळतो? संपूर्ण कायदेशीर प्रक्रिया – 2025"

रोजी


घटस्फोट कसा मिळतो? संपूर्ण प्रक्रिया आणि महत्त्वाचे टिप्स


घटस्फोटाचे प्रकार आणि प्रक्रिया

नमस्कार मित्रांनो!


घटस्फोटाचे प्रकार आणि प्रक्रिया

1. परस्पर संमतीने घटस्फोट (Mutual Consent Divorce)

प्रक्रिया

  • दोन्ही पती-पत्नी एकत्रितपणे फॅमिली कोर्टमध्ये संयुक्त याचिका दाखल करतात.
  • न्यायालय 6-18 महिन्यांचा कूलिंग-ऑफ पीरियड (प्रतीक्षा कालावधी) लागू करते. या कालावधीत पुनर्विचार करण्याची संधी दिली जाते.
  • जर दोन्ही जण घटस्फोटाचा निर्णय कायम ठेवतील, तर दुसऱ्या सुनावणीत कोर्ट घटस्फोट मंजूर करते.

वेळ: साधारणपणे 6 ते 8 महिने.

फायदे:

  • कमी खर्च, कमी वेळ.
  • भावनिक संघर्ष कमी.

2. विवादित घटस्फोट (Contested Divorce)

प्रक्रिया:

  • एका पक्षाला घटस्फोट हवा असतो, पण दुसरा पक्ष विरोध करतो.
  • कारणे सादर करावी लागतात (उदा., क्रूरता, परित्याग, व्यभिचार, मानसिक छळ).
  • पुरावे (साक्षीदार, फोटो, मेसेजेस) गोळा करून कोर्टमध्ये सादर करावे लागतात.

वेळ: 1 ते 3 वर्षे (क्वचित प्रकरणे 5+ वर्षेही लागू शकतात).

टिप्स:

  • वकिलाच्या मदतीने केस मजबूत करा.
  • मध्यस्थी (Mediation) चा प्रयत्न करून पाहा.

घटस्फोटासाठी लागणारे कागदपत्र

  • ओळखपत्रे: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, पासपोर्ट.
  • लग्नाचा पुरावा:
    • हिंदू विवाहासाठी: मॅरेज सर्टिफिकेट किंवा लग्नपत्रिका.
    • इतर धर्म: धार्मिक दस्तऐवज + रजिस्ट्रेशन.
  • निवास पुरावा: रेशन कार्ड, उपयुक्तता बिल.
  • फोटोज: पती-पत्नीचे 2-2 पासपोर्ट साइझ फोटो.
  • इतर:
    • परस्पर संमतीत घटस्फोटासाठी स्वतंत्र अर्ज आणि ऍफिडेव्हिट.
    • विवादित घटस्फोटासाठी तक्रारीचा तपशील आणि पुरावे.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

1. घटस्फोटानंतर स्त्रीधन (Streedhan) कसा मिळतो?

कोर्ट स्त्रीधन परत मिळविण्यासाठी आदेश देऊ शकते. पुरावे (जसे की सोन्याच्या बिल्स, गवाही) जमा करा.

2. घटस्फोटानंतर मुलांची जोपासना (Custody) कोणाकडे राहील?

लहान मुलांच्या हिताचा विचार करून कोर्ट निर्णय घेते. मुलगी सहसा आईकडे, पण पालकत्वाचा दर्जा (Income, Stability) पाहिला जातो.

3. मुस्लिम स्त्रियांसाठी घटस्फोट प्रक्रिया वेगळी आहे का?

होय, मुस्लिम पर्सनल लॉ नुसार, तलाक देण्याची प्रक्रिया वेगळी आहे. पुरुषांना "तलाक" जाहीर करता येते, तर स्त्रियांना खुला किंवा कोर्टमार्फत घटस्फोट घ्यावा लागतो.

4. घटस्फोटानंतर पुनर्विवाह करता येईल का?

होय, घटस्फोटाचा फायनल ऑर्डर मिळाल्यानंतर पुनर्विवाह करणे कायदेशीर आहे.

निष्कर्ष

  • परस्पर संमतीत घटस्फोट हा सर्वात सोपा आणि वेगवान मार्ग आहे.
  • विवादित घटस्फोट जटिल असल्याने वकिलाचा सल्ला घेणे गरजेचे आहे.
  • कागदपत्रे पूर्ण तयार ठेवा आणि न्यायालयीन प्रक्रियेत संयम राखा.                                                                                                                                                                                                                           
पुढे वाचा:

[मृत्युपत्र म्हणजे काय? फायदे, प्रक्रिया व कायदेशीर माहिती] https://knowourlawinmarathi.blogspot.com/2021/05/blog-post.html

घटस्फोट – 10 महत्त्वाचे प्रश्नोत्तर (FAQ)

 Q1. घटस्फोट म्हणजे काय?

उत्तर: घटस्फोट म्हणजे कायदेशीरदृष्ट्या पती-पत्नीमधील वैवाहिक नातं संपवणं. हे फॅमिली कोर्टाच्या आदेशानंतर अधिकृतपणे मान्य केलं जातं. घटस्फोटानंतर दोघे स्वतंत्र जीवन जगू शकतात.

 Q2. घटस्फोट किती प्रकारचे असतात?

उत्तर:

  • परस्पर संमतीने घटस्फोट (Mutual Consent Divorce)

  • एकतर्फी घटस्फोट (Contested Divorce)

 Q3. परस्पर संमतीने घटस्फोट कसा मिळतो?

उत्तर: दोघांनी घटस्फोटाला संमती दिल्यास, एकत्रितपणे फॅमिली कोर्टात अर्ज दाखल करतात. न्यायालय सुनावणी घेतो आणि 6 महिन्यांनी अंतिम आदेश देतो. (कधी कधी ही मुदत कमी होऊ शकते.)

 Q4. एकतर्फी घटस्फोट म्हणजे काय?

उत्तर: जर एक पक्ष घटस्फोट इच्छित असेल, पण दुसरा सहमत नसेल, तर एकतर्फी घटस्फोटाची याचिका दाखल केली जाते. यामध्ये विवाहात मानसिक/शारीरिक त्रास, व्यभिचार, desertion इ. कारणं दिली जातात.

 Q5. घटस्फोटासाठी कुठे अर्ज करावा लागतो?

उत्तर: घटस्फोटासाठी फॅमिली कोर्टात अर्ज करावा लागतो, जो जिथे दोघे राहत होते, लग्न झाले होते किंवा पत्नी सध्या राहते तिथे असतो.

 Q6. घटस्फोटासाठी कोणते कागदपत्र लागतात?

उत्तर:

  • विवाह प्रमाणपत्र (Marriage Certificate)

  • आधार/PAN/OCR ओळखपत्र

  • 2 पासपोर्ट साईज फोटो

  • विवाहाचे फोटो/पुरावे

  • घटस्फोट याचिका (वकील मार्फत तयार)

  • जर मूल असेल, तर त्याची माहिती

  • आर्थिक विवरणपत्र (income proof)

 Q7. घटस्फोटासाठी किती वेळ लागतो?

उत्तर:

  • परस्पर संमतीने घटस्फोट – साधारणतः 6 महिने

  • एकतर्फी घटस्फोट – 1 ते 3 वर्षांपर्यंत कालावधी लागू शकतो (वादावर अवलंबून)

Q8. घटस्फोटानंतर पती-पत्नीचे काय हक्क असतात?

उत्तर:

  • पती/पत्नीला स्वतंत्र जीवन जगण्याचा अधिकार

  • पत्नीला भरणपोषण (maintenance) मिळू शकतो

  • मुलांच्या ताब्याचा हक्क कोर्ट ठरवते

  • दोघांना पुन्हा लग्न करण्याचा हक्क

 Q9. घटस्फोटासाठी वकील लागतो का?

उत्तर: होय. घटस्फोट प्रक्रिया कायदेशीर असल्याने, योग्य मार्गदर्शनासाठी फॅमिली लॉ अनुभव असलेला वकील घेणे फायदेशीर ठरते.

Q10. घटस्फोट झाल्यावर त्याची नोंद कशी होते?

उत्तर:

  • फॅमिली कोर्टाचा डिक्री (Judgment & Decree) मिळाल्यानंतर, ती अधिकृत घटस्फोटाची नोंद असते.

  • पुनः लग्न करताना, ही डिक्री आवश्यक ठरते.

टिप्पण्या

टिप्पणी पोस्ट करा

आपली प्रतिक्रिया आमच्यासाठी महत्वाची आहे. कृपया नम्र भाषेत अभिप्राय द्या."